Verbindend leiderschap: De sleutel tot succesvolle zelforganisatie

Pijler 2: verbindend leiderschap

Afkomstig uit het boek “Professionals aan het stuur”

Verbindend leiderschap is onmisbaar in organisaties die streven naar meer zelforganisatie. In plaats van top-down controle en directieve sturing vraagt deze leiderschapsstijl om vertrouwen geven, loslaten en tegelijkertijd verbinden. Het draait om het creëren van een cultuur waarin professionals eigenaarschap nemen en samen verantwoordelijkheid dragen. Maar hoe zorg je ervoor dat verbindend leiderschap daadwerkelijk vorm krijgt in de praktijk?

Wat is verbindend leiderschap?

Verbindend leiderschap draait om leiders die niet alleen richting geven, maar ook anderen in hun kracht zetten. Ze creëren een veilige omgeving waarin professionals zelf initiatief nemen en verantwoordelijkheid dragen. Dit vraagt om een evenwicht tussen sturen en loslaten, begeleiden en inspireren.

Kenmerken van verbindend leiderschap:

• Luisteren en aansluiten bij de behoeften van teams en professionals
• Vertrouwen geven in plaats van controleren
• Heldere communicatie over visie en verwachtingen
• Faciliteren en ondersteunen in plaats van sturen en afdwingen
• Reflecteren op eigen leiderschap en continu blijven leren

Kortom, verbindende leiders zijn geen afstandelijke managers, maar coaches die inspireren en motiveren.

Hoe versterk je verbindend leiderschap?

Verbindend leiderschap vraagt om een bewuste houding en een consistente aanpak. Hier zijn vijf strategieën die helpen om verbindend leiderschap binnen je organisatie te versterken:

1. Creëer psychologische veiligheid

Medewerkers nemen pas eigenaarschap als zij zich veilig voelen om fouten te maken en hun ideeën te delen. Dit vraagt om een cultuur waarin openheid en kwetsbaarheid gewaardeerd worden.

• Geef zelf het goede voorbeeld door ook als leidinggevende je twijfels te delen.
• Stimuleer een feedbackcultuur waarin teamleden elkaar constructief aanspreken.
• Beloon initiatieven en durf afwijkende ideeën te waarderen.

Tip: Laat teams zelf reflecteren op wat ze nodig hebben om zich veilig te voelen en betrek ze bij het ontwikkelen van die cultuur.

2. Leiderschap begint bij jezelf

Verbindend leiderschap vraagt om zelfreflectie. Vraag jezelf af:

• Ben ik bereid om los te laten en vertrouwen te geven?
• Toon ik het gedrag dat ik van mijn medewerkers verwacht?
• Hoe reageer ik als dingen anders lopen dan gepland?

Praktijkvoorbeeld: Een manager van een consultancybedrijf merkte dat zijn team weinig ondernemerschap toonde. Na een gesprek met een adviseur realiseerde hij zich dat hij zelf vaak de oplossing aandroeg in plaats van zijn team uit te dagen om zelf met voorstellen te komen. Door zijn eigen gedrag aan te passen, zag hij geleidelijk een verandering in houding en eigenaarschap bij zijn medewerkers.

3. Ondersteun in plaats van sturen

Verbindende leiders staan naast hun medewerkers in plaats van erboven. Dit betekent dat je:

• Coacht in plaats van dicteert, zodat professionals zelf keuzes durven maken
• Vragen stelt in plaats van antwoorden geeft, waardoor medewerkers zelf nadenken over oplossingen
• Ruimte biedt om te experimenteren, ook als dat risico’s met zich meebrengt

Inspiratie: In organisaties waar verbindend leiderschap floreert, zien we teams die zelfstandig knopen doorhakken en elkaar ondersteunen in de uitvoering van taken. Het management blijft betrokken, maar niet dominerend.

4. Maak de verbinding zichtbaar

Verbindend leiderschap gaat ook over zichtbaar maken wat goed gaat en waar uitdagingen liggen. Zorg voor transparantie en geef erkenning aan teams die stappen zetten.

• Deel successen: Laat zien hoe verbindend leiderschap positieve impact heeft op teamresultaten.
• Leer van fouten: Creëer momenten om met elkaar te reflecteren en verbeteringen door te voeren.
• Benoem gedrag: Geef direct feedback als verbindend leiderschap zichtbaar wordt in de praktijk.

5. Je hoeft het niet zelf te doen.

Veel leidinggevenden, zeker beginnende, voelen zich verantwoordelijk, nemen graag initiatief en lopen dan ook in de valkuil dat ze heel veel zaken zelf gaan doen. Realiseer je echter dat je als leidinggevende het vaak niet zelf hoeft te doen, maar dat je er vooral voor moet zorgen dat het gebeurt. Dus de ideeën, oplossingen, acties etc. hoeven heus niet altijd vanuit de leidinggevende te komen, maar die moet er wel voor zorgen dat het uit de professionals en het team moeten komen. Dat is een andere rol!

Reflectieoefening: Laat je team gezamenlijk een lijst maken van ‘oud’ en ‘nieuw’ gedrag. Wat past bij traditionele sturing en wat hoort bij verbindend leiderschap? Dit helpt om concreet te maken wat verandering inhoudt.

Valkuilen bij verbindend leiderschap

Het versterken van verbindend leiderschap is niet zonder uitdagingen:

• Te veel loslaten: Als je alles op zijn beloop laat, kan chaos ontstaan. Verbindend leiderschap betekent niet dat je de regie verliest.
• Gebrek aan helderheid: Teams hebben wel degelijk kaders nodig om te weten wat er van hen verwacht wordt.
• Teveel focus op de zachte kant: Verbindend leiderschap betekent ook sturen op resultaten en aanspreken als iets niet goed gaat.

Zet in op een fundamentele verandering

Verbindend leiderschap is geen kunstje, maar een fundamentele verandering in houding en gedrag. Het vraagt om persoonlijk leiderschap, betrokkenheid en de moed om los te laten. Door te werken aan psychologische veiligheid, eigen leiderschap en een ondersteunende houding, geef je teams de ruimte om te groeien en verantwoordelijkheid te nemen.

Wil jij werken aan verbindend leiderschap in jouw organisatie? Laten we samen ontdekken hoe je dit kunt versterken en daarmee de weg vrijmaakt voor succesvolle zelforganisatie.

Neem contact met ons op

Zelforganisatie

Bouwen aan meer eigenaarschap en zelforganisatie